Dit is het debuutalbum van zangeres Anne Kalmering met Stahlhammer Klezmer Classic dat bestaat uit Semmy Stahlhammer ( viool), Miriam Oldenburg (accordeon) en Isabel Blommé (cello). Ze komen allen uit Zweden en ondanks dat ze al jaren samenspelen op festivals , op radio en televisie, in het Zweedse parlement, in musea en op scholen is dit pas hun eerste album. De stem van Anne Kalmering kent geen gelijkenis, haar warme, humorvolle en spirituele interpretaties van Jiddische en ladino liederen hebben haar gemaakt tot een sleutelfiguur van het unieke joods-zweedse culturele erfgoed (Ladino of Judeo - Spaans is de taal die gebruikt wordt door de Sefardische joden in de diaspora, sterk verwant aan het Spaans). In dit album wordt de spanwijdte van de klezmer muziek duidelijk, Joodse volksmuziek ontmoet kamermuziek en cabaret in suggestieve en speelse arrangementen. De muziek geeft rekenschap van een cultuur die op het punt stond om vernietigd te worden, maar nog steeds bestaat. De instrumentatie is klassiek voor het genre, zang, viool, accordeon en cello, maar met een veelzijdige uitdrukking. “Vayter”de titel van dit album betekent “kom op, voorwaarts“ in het Jiddisch en is een eerbetoon aan allen die deze weg hebben gevolgd met hun liederen en muziek. Stahlhammer Klezmer Classic grijpt terug op het Stahlhammer Klezmer Orkest dat bestond in Kresnik in Polen van 1920 tot 1939 met de grootvader van Semmy Stahlhammer als violist en met zijn ooms en vrienden. Tijdens de tweede wereldoorlog werden de muzikanten naar de ghetto’s en vernietigingskampen gestuurd samen met de andere Joden in hun stad. Semmy zet de familietraditie voort met een nieuw elan en muzikanten van deze tijd.

Nog even in vogelvlucht de muzikanten voorstellen, Anne Kalmering is zangeres en actrice uit een Russisch-Joodse familie en een centrale figuur in de Joodse zang in Zweden. Haar repertoire strekt zich uit van Asjkenasische en Sefardische traditionele muziek tot moderne muziek. Miriam Oldenburg ( accordeon) is een veelgevraagd muzikante in de genres klezmer, wereldmuziek en cabaret, ze is lid van de Lindy & Bon Bon Band, Partizad en het cabaret duo Glädjeflickorna en zij toerde door Europa met Cirque du Soleil. Isabel Blommé (cello) is freelancer, ze werkte met de Zweedse Koninklijke Opera, het Zweedse Radio Symfonie Orkest en the New Zealand Symphony Orch. Semmy Stahlhammer (viool) was eerste concertmeester bij de Koninklijke Zweedse Opera en leraar aan het Koninklijk Stockholm college, hij is een van de meest geëngageerde Zweedse violisten, speelde op vele cd’s en toerde over de hele wereld. In 2007 publiceerde hij het veelgeprezen boek “Codename Barber” dat het leven en lot van zijn familie voor, tijdens en na W.O. II beschrijft.

Alle teksten van de verschillende liedjes zijn aanwezig in het cd-boekje in het Zweeds, het Jiddisch en in het Engels, daarvoor hulde, daar kunnen veel labels zich aan spiegelen, veel te vaak is het gissen geblazen bij het beluisteren van muziek in een taal die men niet beheerst. Het gaat op “Vayter” om vrolijke , meeslepende en natuurlijk ook weemoedige muziek. Van bruiloftsmuziek, religieus getinte nummers,traditionele folksongs tot slaapliedjes, het is een breed scala aan muziek dat te horen is op dit album. Vermeldenswaard zijn enkele composities die toegeschreven kunnen worden aan een bekende artiest zoals “Dos Keshenever Shtikele” van de legendarische entertainer Moishe Oysher, een grootheid in de V.S. en “Friling” (voorjaar) geschreven door Shmerke Kaczerginski in 1943 na de dood van zijn vrouw Barbara in het ghetto van Vilnius. Vilnius werd wel het Jeruzalem van Litouwen genoemd, 75 % van de Joodse bevolking werd vermoord, dit is een van de vele liederen uit het ghetto van Vilnius. Ik heb al heel vaak geluisterd naar Klezmer en er staat ook het een en ander in mijn kast, maar dit album springt er op een bepaalde manier toch uit, ook de meest schrijnende verhalen worden met een positieve uitstraling gebracht en de muzikanten zijn meester op hun instrument, kortom een dikke aanrader.

Jan van Leersum.